De krachtige magneetvelden van zwarte gaten zijn volgens nieuw onderzoek meer in beweging dan altijd werd gedacht.

De algemeen aanvaarde theorie is dat in het midden van bijna elk sterrenstelsel een zwart gat ligt. Dat is een gebied dat zo zwaar is dat zelfs het licht niet snel genoeg is om aan de zwaartekracht ervan te ontsnappen. Buiten deze krachtige zwaartekrachtsvelden genereren de gaten ook magnetische velden. Er werd altijd gedacht dat het magneetveld van een zwart gat heel stabiel is, maar een team van de University of Maryland Baltimore County beweert nu het tegendeel.

Lees ook:

• Simulatie toont hoe zwart gat ster verslindt
• Deze ster staat wel heel dicht bij een zwart gat

Magneet

Het magneetveld van een zwart gat wordt gecreëerd door de accretieschijf, een ophoping van gas en stof die, net als water rond de afvoer in de gootsteen, in een bepaalde richting om het zwarte gat heen draait. Dat materiaal bevat ook een hoop elektrisch geladen deeltjes. Er loopt dus als het ware stroom doorheen, en daardoor ontstaat er een magnetisch veld. De accretieschijf verandert het hele zwarte gat dus in een grote magneet.

Astronomen denken dat de magneetvelden van zwarte gaten niet kunnen veranderen. Toch denkt het team uit Baltimore dat dit bij sterrenstelsel 1ES 1927+654 wel is gebeurd. In 2018 werd het licht van dit stelsel namelijk opeens honderd keer zo fel en kwam er veel minder röntgenstraling uit vandaan. Volgens de onderzoekers komt dat doordat het magnetische veld zich heeft omgedraaid.

Röntgenstraling

In de eerste instantie werd gedacht dat de plotselinge toename in felheid op een andere manier tot stand kwam: wanneer een ster vlak langs een zwart gat beweegt, wordt hij door de enorme zwaartekracht namelijk uit elkaar getrokken. Hierdoor komt er opeens veel meer gas, afkomstig van de ster, in de accretieschijf terecht, en gaat dat door alle wrijving gloeien. Maar volgens de onderzoekers voldoet deze uitleg niet. Hij zou namelijk niet verklaren waardoor ook de röntgenstraling van het stelsel afnam.

Het magnetisch veld van sterrenstelsels brengt vaak röntgenstralen voort. Die ontstaan wanneer magnetische deeltjes vast komen te zitten in het magneetveld, waar ze vervolgens al hun energie verliezen. Deze energie zien wij als röntgenstraling. Als de beweging van de accretieschijf opeens omdraait, moet die eerst tot stilstand komen. Hierdoor verdwijnt het magnetisch veld tijdelijk, waarna het in omgekeerde richting terugkomt. Hetzelfde gebeurt met de röntgenstralen. Daarom lijkt dit de meest waarschijnlijke verklaring van de toename in helderheid.

Deze plotselinge wending roept wel een belangrijke vraag op: hoe komt het dat het magneetveld opeens is omgedraaid? Hier is nog geen antwoord op gevonden. Het is de eerste keer dat astronomen dit hebben zien gebeuren, waardoor er nog niet veel over bekend is. Uit verder onderzoek moet blijken wat de oorzaak is.

Bronnen: Arxiv, Universe Today

Beeld: Pixabay/12019

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!