Het is al meer dan zeven jaar geleden dat de Koninklijke Marine een groot schip in de vloot mocht verwelkomen. Maar in 2025 wordt de eerste van een nieuwe klasse mijnenjagers in gebruik genomen. KIJK blikt alvast vooruit op de komst van dit zestal.

Je kent ze wel van televisie, die grote zwarte bollen met uitsteeksels: de klassieke zeemijnen. Met een ketting zijn ze aan een blok beton op de zeebodem verankerd en ze dobberen een paar meter onder het wateroppervlak. Vaart er een schip tegenaan, dan worden de ‘stekels’ verbogen, waardoor er een buis binnenin de mijn breekt, een chemische reactie ontstaat en de mijn ontploft. Alleen al in de Tweede Wereldoorlog zijn er naar schatting tussen de 600.000 en een miljoen van dat soort zeemijnen gelegd.

Nieuwe mijnenjagers

De zeemijnensector heeft echter niet stilgezeten sinds er halverwege de negentiende eeuw voor het eerst mee werd geëxperimenteerd. Contactmijnen, die werken zoals hierboven staat beschreven, worden eigenlijk niet meer gebruikt, maar invloedsmijnen des te meer. Die reageren bijvoorbeeld op het geluid van scheepsmotoren onder water, of de verandering in waterdruk of het magnetisch veld als er een stalen schip voorbijvaart.

De meest moderne invloedsmijnen, Zoals de Manta van SMW Italia en de Rockan van SAAB Bofors Dynamics, zijn zo ontworpen dat ze door hun stealth-vorm en kunststof behuizing heel moeilijk te ontdekken zijn door mijnenbestrijdingsvaartuigen (MBV’s). En er zijn tegenwoordig zelfs mijnen die torpedo’s of raketten afvuren.

Wat alle zeemijnen gemeen hebben, is dat het poor man’s weapons zijn: goedkoop, vanuit een vliegtuig of vanaf een schip gemakkelijk op hun plaats te leggen, en behoorlijk effectief. Zo werd het Amerikaanse fregat USS Samuel B. Roberts tijdens de Eerste Golfoorlog in 1988 door een Iraanse mijn ter waarde van zo’n 1500 euro uitgeschakeld. Het schip brak bijna in tweeën, maar kon door de bemanning worden gered. Schade: 96 miljoen dollar, en het schip was maanden uit de roulatie.

En ook nu, tijdens de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, is het weer raak. Zo meldde Rusland dat Oekraïne ruim vierhonderd mijnen in de Zwarte Zee had gelegd die als gevolg van slecht weer waren losgeslagen. Ze zouden zelfs de Bosporus en de Middellandse Zee kunnen bereiken. Volgens Oekraïne waren het juist Russische mijnen. Los van de propaganda: het is dus nog altijd belangrijk om als land te investeren in schepen die mijnen kunnen opsporen en uitschakelen.

Dit is het begin van het artikel ‘Nieuwe mijnenbestrijders in aantocht’ te vinden in KIJK 8/2022. Deze editie ligt vanaf 21 juli in de winkel tot en met 17 augustus.

Meer informatie:

• Defensie: Mijnenjagers
• Marineschepen.nl: City- en Vlissingenklasse mijnenbestrijdingsvaartuigen (België en Nederland)
• Defensie: Zr.Ms. Urk uit inventaris van marine gehaald
• KIJK: Anti-mijnendrone vervangt dolfijnen

Tekst: Rick van de Weg

Beeld: BELGIUM NAVAL & ROBOTICS

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!