De tentoonstelling ‘Sicilië en de zee’ geeft je in zes zalen het idee dat je van grote diepte naar het oppervlak komt.
De Middellandse Zee is de laatste tijd voortdurend in het nieuws. Deze tentoonstelling in het Allard Pierson Museum gaat echter grotendeels niet over bootvluchtelingen, maar neemt de bezoeker mee de diepte in. Rondom Sicilië wemelt het namelijk van de oude scheepswrakken.
Waarom daar? Omdat het eiland letterlijk in het midden van de Middellandse Zee ligt. Vanwege die strategische ligging was het een drukbevaren route, waar in 2500 jaar tijd veel schepen ten onder zijn gegaan.
Een vak apart
Voor de tentoonstelling zijn er spectaculaire vondsten uit zes verschillende scheepswrakken naar Nederland gehaald. Sommige stukken zijn nog nooit uitgeleend, zoals een levensgrote brozen olifantspoot uit de derde eeuw voor Christus.
Verder laat de tentoonstelling zien dat onderwaterarcheologie een vak apart is: het loswrikken van de spullen uit de zeebodem gaat heel langzaam en moet uiteraard met de grootste zorgvuldigheid gebeuren. En er ligt ontzettend veel; dat maakt het onmogelijk om álles op te duiken.
Een geruststellende gedachte is dat aardewerk nooit vergaat. En dat het opduiken en conserveren tegenwoordig in goede banen wordt geleid – nadat er jarenlang illegaal spullen aan land kwamen. Dit heeft ertoe geleid dat de Italiaanse monumentenzorg, als enige ter wereld, in de jaren tachtig een archeologische dienst voor schatten uit zee heeft ingesteld.
Ook het Allard Pierson Museum zelf blijkt trouwens objecten te bezitten die illegaal zijn opgedoken. De spullen werden in 1982 aangekocht van een privépersoon uit België, maar het museum heeft deze week laten weten alle 37 archeologische stukken, afkomstig uit het zogenaamde Capistello-wrak, terug te geven aan Italië.
Audiovisuele kunstjes
De geselecteerde voorwerpen in de tentoonstelling zijn verdeeld over zes zalen, die verlopen van diep zeegroen naar lichtblauw, om je als bezoeker het gevoel te geven dat je je van grootte diepte naar het wateroppervlak begeeft. En dat werkt. De fraai uitgelichte topstukken, zoals enorme scheepsrammen van Romeinse en Punische schepen, en een Korintische helm met gaatjes (zesde eeuw voor Christus), zijn verder mooi in evenwicht met groot aangebrachte citaten op de muur en andere audiovisuele kunstjes.
Een scheepsram wordt uit zee getakeld.
Tot slot is er aandacht voor het heden, in de vorm van een fototentoonstelling over bootvluchtelingen op Lampedusa. De zee geeft en de zee neemt – die boodschap wordt hier eens en temeer pijnlijk duidelijk.
**** | Allard Pierson Museum, Amsterdam | ticket volwassenen € 10,- | t/m 17 april 2016
Tekst: Miranda Schoonderwoerd-Corral
Beeld: Alessandro en Gianfranco Purpura (header)