Vandaag in 1978: ruim 900 sekteleden plegen tegelijk ‘zelfmoord’

Tim Tomassen

18 november 2024 07:00

Een luchtfoto van de massazelfmoord in Jonestown

Een luchtfoto van de massazelfmoord in Jonestown op 18 november 1978. Beeld: Bettmann/Getty Images.

Op 18 november 1978 pleegden ruim 900 leden van Peoples Temple zelfmoord, onder dwang van sekteleider Jim Jones.

Jim Jones werd in 1931 geboren in de Amerikaanse staat Indiana. Hij groeide op met een fascinatie voor religie en sociale rechtvaardigheid. In 1954 stichtte hij Peoples Temple, een religieuze beweging die zich inzette voor rassengelijkheid en die communistische trekjes had. Zijn idealen trokken enkele duizenden volgers.

Meer Vandaag in…

Sekte verhuist naar Californië

Peoples Temple verhuisde in de jaren zeventig naar Californië. Daar begon de beweging steeds meer op een sekte te lijken. Jones raakte verslaafd aan de macht en ontwikkelde zich tot een meedogenloze manipulator. Zo woonde een groot deel van zijn volgers in een soort commune en werden ze geïsoleerd van de buitenwereld. De sekteleden moesten al hun geld en bezittingen afstaan aan Peoples Temple en werden emotioneel en fysiek misbruikt. Jones, die zichzelf als een soort god zag, zaaide angst om zijn volgelingen te manipuleren.

Jones was paranoïde, wat werd verergerd door zijn drugsgebruik. Hij was vooral bang dat er zich een nucleaire oorlog in de Verenigde Staten zou ontvouwen. Toen Peoples Temple ook nog eens in het nieuws kwam vanwege misbruikbeschuldigingen, besloot hij weer te verhuizen. Deze keer naar het Zuid-Amerikaanse Guyana.

Jim Jones in 1977
Jim Jones in 1977. Beeld: Nancy Wong, CC BY-SA 4.0.

Jonestown als utopie

Hij kreeg een hoop sekteleden zover om mee te verhuizen en stichtte Jonestown, een plaats voor zijn sekte die volledig was afgesloten van de rest van de wereld. Hij presenteerde Jonestown als een utopische gemeenschap, maar in werkelijkheid was het misbruik er nog erger dan in Californië. Volgelingen moesten lange dagen werken en leefden in slechte omstandigheden. Ze werden bovendien voortdurend blootgesteld aan Jones’ paranoïde toespraken. Hij schilderde de buitenwereld af als vijandig en dreigde met apocalyptische consequenties als iemand de sekte wilde verlaten.

Ondanks de verhuizing naar Guyana, bleven de geruchten van misbruik in leven. In november 1978 bezocht een Amerikaans congreslid, Leo Ryan, Jonestown om die verhalen te onderzoeken. Tijdens zijn bezoek praatte hij met Jones en zijn volgers. Meerdere sekteleden wilden met Ryan terugvliegen naar de VS.

Ryan stemde daar mee in, maar daar was Jones niet blij mee. Toen het vliegtuig op 18 november 1978 werd klaargemaakt voor vertrek, arriveerde er een truck met gewapende mannen. Ze openden het vuur. Ryan en vier andere mensen kwamen daarbij om het leven.  

Dit bord is een van de weinige onderdelen van Jonestown die nog bestaan
Dit bord is een van de weinige onderdelen van Jonestown die nog bestaan. De rest van de commune is door een brand vernietigd en de restanten zijn overwoekerd door de Guyaanse jungle. Beeld: Patrick Fort/AFP/Getty Images.

Massamoord

Omdat niet alle ontsnapte sekteleden waren gedood, werd Jones extra paranoïde. Hij vreesde dat het niet lang meer zou duren voordat er een inval zou komen en hij zijn macht en controle zou verliezen. Hij riep daarom diezelfde dag nog zijn volgelingen bij elkaar en zei dat militaire commando’s binnenkort iedereen in Jonestown zouden vermoorden.

De enige uitweg was volgens Jones een ‘revolutionaire zelfmoord’. Hij liet iedereen een drankje drinken dat was gemixt met cyanide, een zeer giftige stof. Vaak was dit niet vrijwillig, met bewapende bewakers dwong hij ze – het was het drankje of een kogel. Ruim 900 sekteleden, waaronder zo’n 300 kinderen, zijn op deze manier gestorven. Jones overleed zelf aan een schotwond in het hoofd, mogelijk zelf toegebracht.

Tijdens een onderzoek naar de gebeurtenissen in Jonestown vond de FBI een 45 minuten lange audio-opname van de collectieve zelfmoord en massamoord. De tape eindigt met Jones die zegt: “We hebben geen zelfmoord gepleegd; we hebben een daad van revolutionaire zelfmoord gepleegd om te protesteren tegen de omstandigheden van een onmenselijke wereld”.

Bronnen: Britannica, FBI, The Guardian

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!