Op 1 december 1990 schudden een Brit en een Fransman elkaar de hand onder het Kanaal. Groot-Brittannië was niet langer afgesloten van het continent.

Hett Verdrag van Canterbury klinkt nogal stoffig en als iets van eeuwen geleden. Maar het verdrag waar we het hier over hebben, werd pas op 29 juli 1987 ondertekend, door de Britse premier Margaret Thatcher en de Franse president François Mitterrand. De afspraken die ze maakten, gingen over een tunnelverbinding tussen het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Voor het eerst sinds de ijstijd zouden Engeland en het vasteland van Europa weer verbonden zijn.

De deal sloot een periode van 250 jaar af waarin aan beide kanten van het Kanaal steeds opnieuw plannen werden gesmeed voor zo’n permanente verbinding. Men dacht na over diverse brugopties, maar ook over een ijzeren buis op de zeebodem of – het meest radicale idee – het volstorten van het Kanaal. Uiteindelijk werd het dus een tunnel.

Meer Vandaag in…

• 28 novemeber 1954: Enrico Fermi, ontwerper van de eerste kernreactor, overlijdt
• 29 november 1972: Pong komt uit
• 30 november 2022: ChatGPT wordt gelanceerd

Twee jaar lang boren

Het plan was om twee treintunnels te boren, elk met een diameter van 7,6 meter, met daartussen een servicetunnel van 4,8 meter. Met een lengte van 50,45 kilometer, waarvan 38 kilometer onder water, zou de Kanaaltunnel een record vestigen voor onderzeese tunnels. In november 1987, na eeuwen dromen, startten dan eindelijk de boorwerkzaamheden aan beide kanten van het Kanaal.

Na twee jaar lang 24 uur per dag te hebben geboord, begonnen de Franse en Britse boorteams elkaar te naderen. Op 1 december 1990 maakten de Franse en Britse servicetunnels onder het Kanaal contact met elkaar. Onder toeziend oog van draaiende televisiecamera’s werd geschiedenis geschreven. Groot-Brittannië was niet langer afgesloten van het continent. Britse mijnwerkers overhandigden een Paddington-beer aan hun Franse collega’s.

Opening van de Kanaaltunnel

Met vereende krachten voltooiden ze hierna ook de twee treintunnels; de laatste doorbraak was in juni 1991. Ondanks eerdere tegenslagen, zoals lekkages, lagen de werkzaamheden op schema en kon men beginnen met de afwerking.

Lastminutewijzigingen aan het treinontwerp zorgden alsnog voor vertragingen van bijna een jaar, maar op 6 mei 1994 ging de Kanaaltunnel open. Die dag lieten president Mitterrand en de Britse koningin Elizabeth II, zittend in haar Rolls-Royce, zich per shuttle van Parijs naar Londen vervoeren.

Financiële sores

Hierna ging de Kanaaltunnel een nieuwe fase in, die van een moeizame exploitatie. De rente op de enorme kostenoverschrijdingen (het project was bijna twee keer zo duur geworden als gepland) plus tegenvallende inkomsten bezorgden het moederbedrijf slapeloze nachten. Ook begonnen concurrerende veerdiensten een prijzenoorlog. Het eerste jaar draaide exploitant Eurotunnel een verlies van maar liefst 925 miljoen pond (omgerekend naar nu 2,1 miljard euro). Pas in 2007, na een ingrijpende reorganisatie, werden voor het eerst zwarte cijfers genoteerd.

Maar de financiële sores deden niets af aan de prestatie die was geleverd. De aanleg van ’s werelds langste ondergrondse zeetunnel was niet alleen een triomf van bouwkundige vindingrijkheid, maar ook van internationale samenwerking.

In KIJK 5-2024 lees je hoe de Kanaaltunnel precies gebouwd is. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Mark van den Tempel

Beeld: Denis Charlet/AFP/Getty Images