Schrijver en KIJK-columnist Ronald Giphart over de bruidsschatten en het paargedrag van de schorpioenvlieg.
Ik vond een vergeeld briefje met de tekst: ‘Schorpioenvlieg KIJK!’. Dat moest een aantekening voor mezelf zijn, al kon ik me niet herinneren ooit van de schorpioenvlieg te hebben gehoord. Wikipedia leverde niet veel op. Schorpioenvliegen behoren tot de oudste insectenordes. Aha. Het zijn ‘roofinsecten’ die leven van dode beestjes. Prima. “Schorpioenvliegen hebben een snuitvormige verlenging van de kop met bijtende of stiletvormige monddelen”, vond ik elders. Kijk! “De mannetjes hebben een opvallend tangvormig copulatieorgaan.” Een copulatieorgaan… Nu kwamen we ergens!
Dit is wat ik reconstrueerde over het gecompliceerde liefdesleven van deze 2,5 centimeter lange killer fly, die leeft in de gematigde wouden van Noord-Amerika. De schorpioenvlieg vang een prooi door hem te verdoven met spijsverteringsenzymen en de ingewanden van die arme beestjes eruit te zuigen. De mannelijke schorpioenvliegen bieden vervolgens deze lekkere hapjes aan hun vrouwtjes aan.
Er zijn drie scenario’s mogelijk, want de vrouwtjes zijn nogal kieskeurig. In het eerste scenario accepteert het vrouwtje het door het mannetje aangeboden dooie beestje meteen, waarna ze hem toestaat met haar te paren. Mocht ze echter tijdens het verorberen de bruidsschat te klein vinden, dan stopt ze abrupt met het liefdesspel, om een mannetje te zoeken dat haar een betere maaltijd kan bieden.
In het tweede scenario weigert het vrouwtje aanvankelijk de lekkernij van haar mannelijke bewonderaar. Hij laat dit niet op zich zetten en biedt haar via zijn speekselklieren zeven bruine, slijmachtige balletjes aan. Het vrouwtje vindt deze gehaktballetjes meestal wel zo lekker dat ze meteen begint te peuzelen en oogluikend toestaat dat hij haar mag berijden.
Mocht ook deze strategie niet werken, dan gaat scenario drie in werking: het mannetje zet zijn geliefde klem met zijn achterlijftang, waarna ze hangend als trapezewerkers de liefde bedrijven, een feestje dat wel twintig minuten kan duren.
Het zijn dus de vrouwtjes die heel kieskeurig gaan voor de mannetjes met de lekkerste cadeautjes. Daar staat tegenover dat de mannetjes na de copulatie vaak hun bruidsschatten weggrissen uit de pootjes van hun vrouwtje, om ermee weg te spurten naar potentiële andere geliefden. Het zijn soms net mensen, die schorpioenvliegen.
Ronald Giphart staat met zijn column in elk nummer van KIJK. Deze tekst werd eerder gepubliceerd in KIJK 9/2015. Deze editie is hier nog online te bestellen.