Veel mensen sporten om gewicht te verliezen. Toch worden we er met ons allen niet bepaald slanker op. Maar waarom niet? Wetenschappers bestudeerden jager-verzamelaars en ontdekten dat extra kilocalorieën verbranden niet dé oplossing is voor overgewicht. Ons lichaam lijkt namelijk handige trucjes te hebben ontwikkeld om extra lichaamsbeweging te compenseren.

Nog nooit was de Nederlandse bevolking zo zwaar. In de afgelopen veertig jaar werden mannen gemiddeld bijna 9 kilogram zwaarder en vrouwen gemiddeld 7 kilogram, zo becijferde het CBS in 2019. Oké, ze werden ook iets langer, respectievelijk 3,8 en 1,5 centimeter, maar per centimeter gaat het nog steeds de verkeerde kant op. Reden voor artsen, diëtisten, fitnessgoeroes en de overheid om ons aan te raden extra kilocalorieën te verbranden. Dus startten we hardloopgroepjes, zwommen we braaf onze baantjes en wandelden we heel wat af, maar de resultaten zijn nogal teleurstellend.

Hoeveel calorieën verbrand je met 1 kilometer hardlopen?

En dat is gek. Want als we onze spieren flink aan het werk zetten, verbruiken ze extra brandstof. Dankzij laboratoriumonderzoeken weten we vrij precies hoeveel: met één kilometer hardlopen verbranden ze ongeveer 75 kilocalorieën, afhankelijk van ons gewicht en snelheid. En om een kilo af te vallen – voornamelijk vet – zou je 7700 kilocalorieën moeten verbranden, zo wordt algemeen aangenomen.

Wil je dit in, zeg, drie weken bereiken, dan zou je vijf keer per week 500 kilocalorieën méér moeten verbranden dan de hoeveelheid kilocalorieën die je lichaam nodig heeft. Ervan uitgaande dat je dagelijks niet meer dan de kilocalorieën naar binnen werkt die je nodig hebt, komt dat neer op een kleine 7 kilometer hardlopen per keer. En dat dus vijf keer per week.

Helaas blijkt deze simpele rekensom in de praktijk te kort door de bocht, zo ontdekte het team van onderzoeker Marion Franz. De wetenschappers vergeleken tachtig studies over veelgebruikte afvalmethodes zoals afslankmedicijnen, maaltijdvervangers, een streng dieet, een nog strenger dieet, sporten of een combinatie daarvan. Hun conclusie: vooral mensen die zich focusten op hun eetpatroon vielen af; degenen die alleen aan extra lichaamsbeweging deden niet. Recentelijk kwamen Amerikaanse onderzoekers tot dezelfde paradoxale conclusie: van alleen extra sporten val je niet af.

Benieuwd naar de rest van dit artikel? Je leest het in KIJK 9/2022, die vanaf 18 augustus tot en met 14 september in de schappen ligt.

Meer informatie:

• Physiological and Biochemical Zoology: The mystery of energy compensation
• de Volkskrant: Kom maar door met die suikertaks
• NRC: Vet verbranden? Dan is keihard trainen níét de oplossing
• KIJK: Hoe snel gaan calorieën als vet in je lichaam zitten?
• KIJK: Bestaan negatieve calorieën echt?

Tekst: Judith Neimeijer

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!