Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De opwarming van de aarde zorgt voor een slechtere bierkwaliteit, waarschuwden wetenschappers onlangs. En dat geldt niet alleen voor het gerstenat.
De hopsmaak is niet meer weg te denken uit de speciaalbiertjes van tegenwoordig, zoals pale ales en India pale ales (IPA’s). De plant geeft bier een zoetig, bloemig aroma en een bittere smaak; ook ‘gewoon’ bier zou zonder hop een stuk minder aantrekkelijk ruiken. Het nadeel is dat de hopsmaak met een prijskaartje komt: de hopplanten die de ingrediënten leveren, hebben gigantische hoeveelheden water nodig om te groeien. Voor 1 liter bier gaat 50 liter water verloren aan het telen van hop. En dat is een probleem in een warmer wordende wereld.
Lees ook:
In een nieuwe studie, onlangs gepubliceerd in Nature Communications, hebben Tsjechische en Britse wetenschappers berekend wat de impact van klimaatverandering is op de dorstige plant. Het team bestudeerde de gemiddelde hopopbrengst tussen 1971 en 1994 en tussen 1995 en 2018, en ontdekte dat in sommige belangrijke hopteeltgebieden de productie met bijna 20 procent was gedaald.
De wetenschappers schrijven de daling van de oogst toe aan hogere temperaturen en minder neerslag – waarschijnlijk als gevolg van klimaatverandering – in de afgelopen jaren. Hetere, langere en drogere zomers zullen de situatie alleen maar verergeren, aldus het team, wat de prijs van bier hoogstwaarschijnlijk opdrijft. En dat geldt helaas niet alleen voor de goudgele rakker, maar ook voor ons geliefde bakkie pleur en glas wijn.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was Nederland in 2021 de grootste exporteur van bier in de Europese Unie. De exportwaarde bedroeg maar liefst 1,9 miljard euro. Op dit moment zijn er in Nederland bijna duizend bierbrouwerijen.
Wijn
De productie van wijn uit ’s werelds bekendste wijnlanden zal met maar liefst 70 procent afnemen doordat klimaatzones opschuiven, voorspelden onderzoekers in 2013 al in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS. Wijnranken zijn erg kieskeurige planten en produceren de perfecte wijndruif alleen onder specifieke klimaatomstandigheden. De lekkerste druif komt volgens wijnwetenschappers uit gebieden met koude winters en hete, droge zomers. Alleen dan krijgt de druif de perfecte suiker- en zuurbalans. Door het veranderende klimaat verschuiven de plekken waar dit perfecte klimaat heerst.
Verdwijnen dan de Franse wijnen? Niet per se; door slim te irrigeren en wijnranken te beschutten, is het ideale klimaat ook in een opgewarmd Frankrijk te creëren. Vernevelinstallaties die kleine druppels water over de wijnranken sproeien, kunnen druiven vochtig en koel houden. Het invoeren en onderhouden van deze landbouwtechnieken kost echter een hoop geld, en dat zien we terug in hogere wijnprijzen. En een fles champagne wordt wellicht onbetaalbaar.
Het scheelt dat wijnboeren over het algemeen goed opgeleid zijn en in landen wonen waar de overheid ze ondersteunt via subsidies en toegang tot onderzoek. Dat zijn belangrijke voorwaarden om je als boer aan te kunnen passen aan klimaatverandering. We hoeven dus niet zo bang te zijn dat er straks geen wijn meer is. We betalen gewoon wat meer voor wijn uit traditionele wijnlanden of kopen een goedkopere fles uit nieuwe wijnstreken. Een heerlijk wijntje uit Liverpool, de heuvels van Centraal-China of zelfs uit het Yellowstone National Park, bijvoorbeeld.
En voor de traditionele wijnen uit Frankrijk geldt een verrassende bijkomstigheid. Als druiven in warmere omstandigheden groeien, maken ze meer suiker aan, waardoor de wijn iets meer alcohol bevat.
Koffie
De koffiebonen hebben het zwaar te verduren. Zo teisteren twee plagen de koffieplant: de koffieroestschimmel en de koffiebessenboorder, een minuscuul snuitkevertje. Ze houden van warmte en verspreiden zich razendsnel, nu door klimaatverandering de temperaturen in koffieproducerende landen stijgen. Ook het weer zit niet mee: door extreme droogte mislukte in 2014 de koffieoogst in Brazilië, en in 2021 weer. In India en Indonesië plensden in 2014 juist keiharde regenbuien op de kwetsbare koffieplanten, waardoor ze kapot gingen.
Om de koffie te redden, is het belangrijk om koffieplanten beter bestand te maken tegen extreem weer, schimmels en insecten, zeggen Britse wetenschappers van Kew Royal Botanic Gardens. Een groot probleem is de lage genetische variatie van gecultiveerde planten: ze lijken te veel op elkaar. Dit maakt ze erg kwetsbaar, want als kevers eenmaal een bepaald type koffie lekker vinden, kunnen ze rustig dooreten, totdat de hele plantage is verwoest. En ze kunnen dan meteen verder vreten bij de identieke koffieplantage van de buurman.
Gek genoeg stond onderzoek naar koffie jarenlang stil, ondanks de populariteit van de drank. Maar wetenschappers racen nu tegen de klok om op tijd sterkere soorten te ontwikkelen. Wilde koffieplanten zijn daarbij essentieel: zij dragen nog wel de genetische bagage om plagen te weerstaan. Het leefgebied van de wilde planten verdwijnt helaas door ontbossing en de effecten van klimaatverandering in Ethiopië en Madagaskar. De Britten berekenden dat in het slechtste geval de wilde arabicaplant deze eeuw nog uitsterft.
Lees ook: Wat is het verschil tussen arabica- en robusta-bonen?
En dat uitsterven is slecht nieuws voor de koffieliefhebber, want de wilde arabicaplant is nodig om de gecultiveerde te redden. Hoewel er meer dan 125 soorten koffie bekend zijn, verbouwen we alleen arabica en robusta voor menselijke consumptie. Arabica is heerlijke koffie, maar de arabicaplant is erg kwetsbaar. De robustaplant groeit snel en kan beter tegen ziektes, maar de bonen smaken bitter en zijn van lage kwaliteit. Mislukte arabica-oogsten leiden dus tot bittere en dure koppen koffie. En dit gebeurt nu al; in Midden-Amerika verwoestte de koffieroestschimmel hele plantages, waardoor de helft van de arabicaoogst in 2014 mislukte.
Wat jij kunt doen? In plaats van altijd voor het standaardmerk koffie te gaan meer verschillende typen koffie gaan drinken. Dat motiveert boeren om daadwerkelijk meerdere koffierassen te verbouwen, waardoor er altijd wel een paar soorten zijn die een keverplaag overleven. Dan kunnen onze kleinkinderen straks ook nog steeds van lekkere koffie genieten.
Tekst: Laurien Onderwater, Merel Segers, Ronald Veldhuizen
Bronnen: Nature Communications, BBC News, KIJK 6/2017, KIJK 5/2019
Beeld: Ridofranz via Getty Images