Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Een Nederlands bedrijf ontwikkelde ‘huidtransplantaties’ die groenten weerbaarder maken tegen ziektes.
Mensen met ernstige brandwonden krijgen soms een huidtransplantatie om het herstelproces een handje te helpen. Planten kunnen een vergelijkbare operatie ondergaan, maar dan voor een andere reden. Een gewassenbedrijf uit ons eigen land, KeyGene, heeft een manier uitgevonden om nieuwe groentesoorten te ontwikkelen met de schil van de ene en het vruchtvlees van de andere. Dit zou leiden tot groenten die beter opgewassen zijn tegen ziektes.
Lees ook:
Knip- en plakwerk
Veel groente en fruit dat we eten is afkomstig van geënte planten. Dat houdt in dat een deel van de ene plant wordt bevestigd op de andere. Zo kunnen planten die niet nauw verwant zijn alsnog gekruist worden. Door te enten kun je bijvoorbeeld fruit weerbaarder maken tegen bepaalde ziektes. Een stuk van die fruitplant wordt dan geplaatst op een onderstam van een andere plant die resistent is tegen die ziektes.
Heel soms ontstaat door enten een onverwachte mix van de twee planten. De buitenste laag van de scheut – een nieuwe stengel – hoort bij de ene plant, en de binnenste bij de andere. Dit worden entchimaera’s genoemd. ‘Ent’ komt natuurlijk van het woord ‘enten’. ‘Chimaera’ komt uit de Griekse mythologie en was een vuurspuwend monster met het hoofd van een leeuw, het lichaam van een geit, en de staart van een slang. Oftewel: een mix van meerdere soorten.
Hoe ontstaat zo’n mix? Een scheut ontwikkelt zich uit drie verschillende lagen van stamcellen: de buitenste laag vormt de epidermis – vergelijkbaar met huid, de middelste draagt bij aan bladeren en voortplantingscellen, en de binnenste laag bepaalt de structuur en het vaatweefsel. Het is eigenlijk toeval dat scheuten ontstaan met een mix van de stamceltypen van twee planten. Daarom zijn deze entchimaera’s erg moeilijk om te maken en vaak een zeldzaam bijproduct tijdens het ‘normale’ entproces.
Kwekersrechten
Toch is het KeyGene gelukt om via een betrouwbare manier entchimaera’s te produceren. Ze geven vanuit het bedrijf geen details over hoe dit precies werkt, maar met deze techniek hebben ze verschillende entchimaera’s gemaakt: variaties in aardappels, tomaten en aubergines en een kruising tussen zoete en chilipepers.
Het bedrijf heeft zelfs kwekersrechten gekregen – een soort auteursrechten voor gewassen – voor een specifieke soort entchimaera-aardappel. Die aardappel bestaat uit het vruchtvlees van een bintje en de schil van een pimpernel. Maar wat is er zo voordelig aan deze combinatie?
Planten kunnen zich onder andere verdedigen tegen ziektes en plagen met haren op de epidermis, zogenoemde trichomen. Deze bevatten insectenwerende middelen of juist kleverige stoffen om insecten te vangen. Niet elke plant heeft zo’n buitenkant. Die van de pimpernel heeft dat wel. Normaal gesproken is het erg moeilijk om trichomen over te brengen van planten, omdat er erg veel genen bij betrokken zijn. De ‘huidtransplantatie’ van KeyGene maakt het nu een stuk simpeler.
Bronnen: KeyGene, New Scientist